ყაზახეთი სექციების სია სახელწოდება | უახლესი ისტორია | გეოგრაფია | სახელმწიფო | ტერიტორიული მოწყობა | დემოგრაფია | ეკონომიკა | კულტურა | ლიტერატურა | რესურსები ინტერნეტში | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუ51°10′ ჩ. გ. 71°30′ ა. გ. / 51.167° ჩ. გ. 71.500° ა. გ. / 51.167; 71.500Kazakhstan national tour operator, Official website of KAZAKHSTAN-REISENCaspian Pipeline ControversyCountry ProfileMonthly official estimateKazakhstanHuman Development Report 2011Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan (ASRK). 2005. Main Demographic IndicatorsПерепись населения Республики Казахстан 2009 года. Краткие итоги. (Census for the Republic of Kazakhstan 2009. Short Summary)რრრრრრ
გასაახლებელი ინფოდაფაცენტრალური აზიის ქვეყნებიყაზახეთიაზიის ქვეყნებიგაეროს წევრი სახელმწიფოებიზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები
ყაზახ.რუს.ტრანსკონტინენტურიზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოცენტრალურ აზიაშიურალისაღმოსავლეთ ევროპაშიმსოფლიოშისიდიდით მეცხრე ქვეყანახმელეთით გარშემორტყმულ ქვეყნებსდასავლეთი ევროპისრუსეთიჩინეთიყირგიზეთიუზბეკეთითურქმენეთიკასპიის ზღვაველებსტაიგასკანიონებსგორებსდელტებსმთებსუდაბნოებსდედაქალაქიალმათიდანასტანაშინურ-სულთანში19971990სსრ კავშირისბაიკონურის კოსმოდრომი1999ევროპის საბჭოსრუსეთსჩინეთსყირგიზეთსუზბეკეთსთურქმენეთსკასპიის ზღვაილიირტიშიიშიმიარალისბალხაშისზაისანისნავთობიბუნებრივი აირიქვანახშირირკინის მადანიმანგანუმიქრომინიკელიკობალტისპილენძიმოლიბდენიტყვიათუთიაბოქსიტებიოქროურანიტენგეავღანეთიაზერბაიჯანიბაჰრეინიბანგლადეშიბჰუტანიბრუნეიკვიპროსიეგვიპტეერაყივიეტნამითურქეთითურქმენეთიინდოეთიინდონეზიაირანიისრაელიიაპონიაიემენიიორდანიაკამბოჯაკატარილაოსილიბანიმალაიზიამალდივის კუნძულებიმონღოლეთიმიანმარინეპალიომანიპაკისტანიპალესტინარუსეთისაქართველოსინგაპურისირიასომხეთიტაივანიტაილანდიტაჯიკეთიუზბეკეთიფილიპინებიქუვეითიყაზახეთიყირგიზეთიდამოკიდებული ტერიტორიაარცნობილი ქვეყნების სია
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ყაზახეთი
Jump to navigation
Jump to search
ყაზახეთის რესპუბლიკა Қазақстан Республикасы Республика Казахстан ყაზახეთი | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
ჰიმნი: Менің Қазақстаным Meniñ Qazaqstanım My Kazakhstan | ||||||
 | ||||||
| დედაქალაქი | ნურ-სულთანი 51°10′ ჩ. გ. 71°30′ ა. გ. / 51.167° ჩ. გ. 71.500° ა. გ. / 51.167; 71.500 | |||||
| უდიდესი ქალაქი | ალმათი | |||||
| ოფიციალური ენა |
| |||||
| მთავრობა | საპრეზიდენტო რესპუბლიკა | |||||
| - | პრეზიდენტი | ყასიმ-ჟომართ თოყაევი (მ/შ) | ||||
| - | პრ.-მინისტრი | ასკარ მამინი | ||||
| ფართობი | ||||||
| - | სულ | 2 724 900 კმ2 (მე-9) | ||||
| - | წყალი (%) | 1.7 | ||||
| მოსახლეობა | ||||||
| - | 2013 შეფასებით | 16 967 000[1] (61-ე) | ||||
| - | 2013 აღწერა | 17 004 800 | ||||
| - | სიმჭიდროვე | 5,94 ად კაცი/კმ2 (224-ე) | ||||
მშპ (მუპ) | 2012 შეფასებით | |||||
| - | სულ | $231.787 მილიარდი[2] | ||||
| - | ერთ მოსახლეზე | $13,892[2] | ||||
აგი (2013) | 0.754[3] (მაღალი) (69-ე) | |||||
| ვალუტა | ტენგე ( KZT) | |||||
| დროის სარტყელი | UTC+05:00 და UTC+06:00 | |||||
| ქვეყნის კოდი | KAZ | |||||
| Internet TLD | .kz | |||||
| სატელეფონო კოდი | +7-6xx, +7-7xx | |||||
ყაზახეთის რესპუბლიკა (ყაზახ. Қазақстан Республикасы; რუს. Республика Казахстан) — ტრანსკონტინენტური ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფო ცენტრალურ აზიაში, რომლის მცირე ნაწილიც ურალის დასავლეთით ხვდება აღმოსავლეთ ევროპაში. ყაზახეთი არის მსოფლიოში სიდიდით მეცხრე ქვეყანა, ხოლო ხმელეთით გარშემორტყმულ ქვეყნებს შორის უდიდესი, მისი ფართობი შეადგენს 2 727 300 კვადრატულ კილომეტრს, რაც აღემატება დასავლეთი ევროპის ფართობს.[4] მას ესაზღვრება (ჩრდილოეთიდან საათის ისრის მოძრაობის მიხედვით): რუსეთი, ჩინეთი, ყირგიზეთი, უზბეკეთი, თურქმენეთი და კასპიის ზღვა. ყაზახეთის ტერიტორია მოიცავს: ვრცელ ველებს, ტაიგას, კანიონებს, გორებს, დელტებს, მუდმივი თოვლით დაფარულ მთებს და უდაბნოებს. 17 მილიონზე მეტი მაცხოვრებლით მისი საშუალო სიმჭიდროვე დაახლოებით 6 ადამიანს შეადგენს კვ. კილომეტრზე. დედაქალაქი ალმათიდან ასტანაში (დღ. ნურ-სულთანში) 1997 წელს გადავიდა.
სექციების სია
1 სახელწოდება
2 უახლესი ისტორია
3 გეოგრაფია
4 სახელმწიფო
5 ტერიტორიული მოწყობა
6 დემოგრაფია
7 ეკონომიკა
8 კულტურა
9 ლიტერატურა
10 რესურსები ინტერნეტში
11 სქოლიო
სახელწოდება |
ოფიციალური: ყაზახეთის რესპუბლიკა.
ეროვნული: Қазақстан; Qazaqstan Respublikasy.
უახლესი ისტორია |
დამოუკიდებლობა გამოაცხადა 1990 წელს. სსრ კავშირის დაშლის შემდეგ ყაზახეთს ერგო საბჭოთა კოსმონავტიკის ძირითადი ბაზა - ბაიკონურის კოსმოდრომი. მას დაახლოებით 6 ათასი კვ. კმ ფართობი უჭირავს, რომელსაც იჯარით იყენებს რუსეთი. ყაზახეთი არის დსთ-ს წევრი. 1999 წელს მიიღო დამკვირვებლის სტატუსი ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაში.
გეოგრაფია |
ყაზახეთის რესპუბლიკა
ქვეყანა ცენტრალურ აზიაში, ესაზღვრება რუსეთს, ჩინეთს, ყირგიზეთს, უზბეკეთს და თურქმენეთს. დასავლეთით მას კასპიის ზღვა აკრავს. ფართობი შეადგენს 2 717 000 კვ. კმ-ს. ამ მაჩვენებლით მას მე-9 ადგილი უკავია მსოფლიოს ქვეყნებს შორის. მისი ტერიტორია გადაჭიმულის კასპიის ზღვიდან ალტაის მთებამდე. მთავარი მდინარეებია ილი, ირტიში და იშიმი, ტბები - არალის, ბალხაშის და ზაისანის.
სახელმწიფო |
სახელმწიფო სისტემა - განვითარებადი დემოკრატია, საპრეზიდენტო რესპუბლიკა.
სახელმწიფოს მეთაური - პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელი ყასიმ-ჟომართ თოყაევი (2019 წლიდან).
საკანონმდებლო ორგანო - ორპალატიანი პარლამენტი, შედგება სენატისა (47 წევრი) და მაჟილისისაგან (67 წევრი).
ტერიტორიული მოწყობა |
მთავარი სტატია : ყაზახეთის ადმინისტრაციული დაყოფა.ყაზახეთი ადმინისტრაციულად იყოფა 14 ოლქად (oblys) და 3 ქალაქად (qalasy).
| ოლქი/ქალაქი | მოსახლ. | ფართ. | ცენტრი |
| ნურ-სულთანი | 1006.8 | 752 262 | ნურ-სულთანი |
| ალმათი | 2344.5 | 224 200 | ალმათი |
| ბაიკონური | 2344.5 | 59452 | ბაიკონური |
| ყიზილორდის ოლქი | 519.8 | 226 000 | ყიზილორდა |
| ალმათის ოლქი | 519.8 | 1 918 109 | თალდიყორღანი |
| აკმოლის ოლქი | 1006.8 | 92 000 | ქოქშეთაუ |
| აქტობეს ოლქი | 595.2 | 300 600 | აქტობე |
| ატირაუს ოლქი | 383.5 | 118 600 | ატირაუ |
| დასავლეთ ყაზახეთის ოლქი | 538.4 | 151 300 | ორალი |
| ყარაღანდის ოლქი | 1230.3 | 428 000 | ყარაღანდა |
| კოსტანაის ოლქი | 1309.8 | 225 700 | კუსტანაი |
| მანგისთაუს ოლქი | 276.2 | 156 600 | აქთაუ |
| სამხრეთ ყაზახეთის ოლქი | 1723.1 | 117 300 | შიმქენთი |
| პავლოდარის ოლქი | 880.7 | 124 800 | პავლოდარი |
| აღმოსავლეთ ყაზახეთის ოლქი | 1334.4 | 283 300 | ოსკემენი |
| ჩრდილოეთ ყაზახეთის ოლქი | 1167.9 | 123 200 | პეტროპავლი |
| ჟამბილის ოლქი | 857.7 | 144 300 | ტარაზი |
დემოგრაფია |
ყაზახი მამაკაცი ცხენზეით და არწივით
მოსახლეობა - ყაზახეთის მოსახლეობა შეადგენს 16,967,000 (2013) ადამიანს, ხოლო მათი ეთნიკური კუთვნილება 2009 წლის მიხედვით შემდეგია: 63,1 % ყაზახი, 23,6 % რუსი, 2,9 % უზბეკი, 2,8 % უკრაინელი, 1,5 % გერმანელი, 1,4 % უიგური, 1,3 % თათარი, 4,3 % სხვა.[5]
სახელმწიფო ენები - ყაზახური და რუსული.
რელიგია - ისლამი და ქრისტიანობა.
დედაქალაქი - ნურ-სულთანი (288 ათასი, 1997 წლის 1 დეკემბრიდან).
დიდი ქალაქები - ალმათი (1 328 ათასი), ნურ-სულთანი (775), შიმკენტი (629), ყარაღანდა (459), ტარაზი (398), პავლოდარი (354), უსტ-კამენოგორსკი (344), სემეი (312), ურალსკი (255).
ეკონომიკა |
ყაზახეთი მდიდარია მინერალური რესურსებით - ნავთობი, ბუნებრივი აირი, ქვანახშირი, რკინის მადანი, მანგანუმი, ქრომი, ნიკელი, კობალტი, სპილენძი, მოლიბდენი, ტყვია, თუთია, ბოქსიტები, ოქრო, ურანი. ერთობლივ ეროვნულ პროდუქტში სოფლის მეურნეობის წილი შეადგენს 10 %-ს, მრეწველობის - 30 %-ს, დანაჩენი მომსახურებაზე მოდის. ძირითადი საექსპორტო პროდუქტებია - ნავთობი, ლითონები, ქიმიკატები, ხორბალი. უკანასკნელ წლებში შესამჩნევია პროგრესი საბაზრო ეკონომიკის ჩამოყალიბების მიმართულებით. ეროვნული ვალუტა - ტენგე (KZT);
კულტურა |
არქიტექტურა: ხოჯა აჰმედ იასავის მავზოლეუმი.
ლიტერატურა: ყაზახურ-უზბეკური ეპოსი - ალფამიში (XIX-XX სს.).
ლიტერატურა |
Alexandrov, Mikhail (1999). Uneasy Alliance: Relations Between Russia and Kazakhstan in the Post-Soviet Era, 1992–1997. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 0-313-30965-5. .
Clammer, Paul; Kohn, Michael; Mayhew, Bradley (2004). Lonely Planet Guide: Central Asia. Oakland, CA: Lonely Planet. ISBN 1-86450-296-7. .
Cummings, Sally (2002). Kazakhstan: Power and the Elite. London: Tauris. ISBN 1-86064-854-1. .
Demko, George (1997). The Russian Colonization of Kazakhstan. New York: Routledge. ISBN 0-7007-0380-2. .
Fergus, Michael; Jandosova, Janar (2003). Kazakhstan: Coming of Age. London: Stacey International. ISBN 1-900988-61-5. .
რესურსები ინტერნეტში |
- Kazakhstan national tour operator, Official website of KAZAKHSTAN-REISEN
- Caspian Pipeline Controversy
- Country Profile
სქოლიო |
↑ Monthly official estimate. Eng.stat.kz. წაკითხვის თარიღი: 2013-05-31.- ↑ 2.02.1Kazakhstan. International Monetary Fund. წაკითხვის თარიღი: 2013-04-17.
↑ Human Development Report 2011. United Nations (2011). წაკითხვის თარიღი: 15 November 2011.
↑ Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan (ASRK). 2005. Main Demographic Indicators. Stat.kz. წაკითხვის თარიღი: 2010-06-01.
↑ Перепись населения Республики Казахстан 2009 года. Краткие итоги. (Census for the Republic of Kazakhstan 2009. Short Summary) Russian. Republic of Kazakhstan Statistical Agency. წაკითხვის თარიღი: 10 December 2010.
| |||||||||||||||||
აზერბაიჯანი
ბელარუსი
ესტონეთი
თურქმენეთი
ლატვია
ლიტვა
მოლდოვა
რუსეთი
საქართველო
სომხეთი
ტაჯიკეთი
უზბეკეთი
უკრაინა
ყაზახეთი
ყირგიზეთი
აფხაზეთის რესპუბლიკა
დნესტრისპირეთი
ინგუშეთი
მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკა
სამხრეთი ოსეთი
ჩეჩნეთის რესპუბლიკა იჩქერია
ლუგანსკის სახალხო რესპუბლიკა
დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა
ყირიმის რესპუბლიკა
| |||||
| |||||||||||
ავსტრია
ბელგია
ბულგარეთი
გაერთიანებული სამეფო3
გერმანია
დანია3
ესპანეთი3
ირლანდია
იტალია
კვიპროსი1
ლუქსემბურგი
მალტა
ნიდერლანდები3
პოლონეთი
პორტუგალია
რუმინეთი
საბერძნეთი
საფრანგეთი3
სლოვაკეთი
სლოვენია
უნგრეთი
ფინეთი
შვედეთი
ჩეხეთი
ხორვატია
ალბანეთი
ანდორა
ბოსნია და ჰერცეგოვინა
ვატიკანი
თურქეთი2
ისლანდია
ლიხტენშტაინი
მონაკო
მონტენეგრო
ნორვეგია3
სან-მარინო
სერბეთი
შვეიცარია
ჩრდილოეთი მაკედონია
| |||||
| |||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
ჩრდილოეთი კვიპროსი
მონღოლეთი: ბაიან-ულეგეის აიმაკი • 
ირანი: ზენჯანი, დასავლეთი აზერბაიჯანი, აღმოსავლეთი აზერბაიჯანი • 
ჩინეთი: სინძიანი • 
ავღანეთი • 
ერაყი • (window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- გასაახლებელი ინფოდაფა
- ცენტრალური აზიის ქვეყნები
- ყაზახეთი
- აზიის ქვეყნები
- გაეროს წევრი სახელმწიფოები
- ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.868","walltime":"1.327","ppvisitednodes":"value":12296,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":382532,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":224202,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":18,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":11,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":2997,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 839.324 1 -total"," 76.26% 640.063 9 თარგი:ნავდაფა"," 39.78% 333.875 100 თარგი:დროშა"," 24.30% 203.948 1 თარგი:ევროპის_ქვეყნები"," 19.04% 159.773 1 თარგი:დსთ–ს_ქვეყნები"," 17.13% 143.747 4 თარგი:ნავდაფა_ქვეჯგუფი"," 16.84% 141.365 1 თარგი:პოსტსაბჭოთა_ქვეყნები"," 14.80% 124.250 1 თარგი:ინფოდაფა_ქვეყანა"," 12.77% 107.219 9 თარგი:Country"," 12.22% 102.582 9 თარგი:Country_flagcountry"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.009","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":787053,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1328","timestamp":"20190327220420","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u10e7u10d0u10d6u10d0u10eeu10d4u10d7u10d8","url":"https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q232","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q232","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2005-03-25T16:11:08Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":1606,"wgHostname":"mw1328"););
