ვაპსების მოძრაობა იდეოლოგია | კონსტიტუციური რეფორმა | სქოლიო | სანავიგაციო მენიურ
პოლიტიკური პარტიები ანბანის მიხედვითესტონეთის ისტორია
პოპულიზმიესტონურად1929ესტონეთის განმათავისუფლებელი ომის1933ანდრეს ლარკაარტურ სირკი1929ფაშისტურავტორიტარულინაციონალისტურირასისტულნაცისტებისფაშისტური1930განმათავისუფლებელ ომში19301934ანდრეს ლარკაარტურ სირკიგერმანულიფინურიესტონეთის1932193319331934კონსტანტინ პიატსიპიატსს193412 მარტს19361934ტალინისლუქსემბურგში1938
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid red; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eu003Cimg alt="UG-GE Wikipedia contest CBP.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/200px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png" decoding="async" width="200" height="81" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/300px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/400px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 2x" data-file-width="1270" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003E1 აპრილიდან - 31 მაისის ჩათვლით ჩაერთეთ u003Cbr /u003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eსაბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსშიu003C/au003E!u003Cbr /u003E შემქნით სტატიები და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
ვაპსების მოძრაობა
Jump to navigation
Jump to search
ვაპსების მოძრაობა | ||
|---|---|---|
 | ||
| ქვეყანა |  ესტონეთი | |
| ლიდერი | არტურ სირკი,ანდრეს ლარკა | |
| დაფუძნდა | 1929 | |
| დაიშალა | 1935 | |
| იდეოლოგია | ესტონური ნაციონალიზმი, პოპულიზმი, ანტი-კომუნიზმი | |
ვაპსების მოძრაობა (ესტონურად:Vabadussõjalaste Liit) [1]1929 წელს ჩამოყალიბდა, როგორც ესტონეთის განმათავისუფლებელი ომის ვეტერანების ერთობა, შემდეგ კი ანტიკომუნისტურ და ანტიპარლამენტულ ორგანიზაციად იქცა. 1933 წელს მათ მიერ შემოთავაზებულმა კონსტიტუციურმა რეფორმამ რეფერენდუმით 72.7 პროცენტიანი მხარდაჭერა მოიპოვა ესტონურ საზოგადოებაში. ასოციაციის ლიდერები იყვნენ ანდრეს ლარკა(პრეზიდენტობის კანდიდატი) და არტურ სირკი.
იდეოლოგია |
ჩამოაყალიბეს 1929 წელს ომის ვეტერანებმა, რომლებიც ეკონომიკური კრიზისის გამო უკმაყოფილოები იყვნენ იმ დროინდელი მთავრობით.მათ არ ჰქონდათ წინასწარ შემუშავებული იდეოლოგია ან რაიმე კავშირი უცხოურ ფაშისტურ მოძრაობებთან. მათი მიზანი იყო შეექმნათ მეტად ავტორიტარული და ნაციონალისტური სახელმწიფო ესტონეთში. ისინი უარყოფდნენ რასისტულ იდეოლოგიას და ღიად აკრიტიკებდნენ ნაცისტების მიერ ებრაელების დევნას; ასევე უარს აცხადებდნენ ძალადობის გამოყენებასა და ტერიტორიული ექსპანსიის იდეაზე. მიუხედავად ამისა, ისინი იზიარებდნენ იმ დროინდელი ფაშისტური მოძრაობების სხვადასხვა ასპექტს.მაგალითად,იყენებდნენ შავ ბერეტსა და რომაულ სალუტს.ორგანიზაცია უშვებდა საკუთარ გაზეთს - ,,Võitlus" (,,ბრძოლა ")
თავიდან მათ შორის ბევრი მოქმედი გენერალი იყო, თუმცა 1930 წლის შემდეგ, როცა მოძრაობა უკვე რადიკალური გახდა, მათ მოუწიათ ორგანიზაციის დატოვება.ამის შემდეგ მათ რიგებში მიიღეს ადამიანები, რომლებიც განმათავისუფლებელ ომში არ იბრძოდნენ. მათი უმრავლესობა საშუალო კლასის დაბალი ფენიდან იყო.
1930-1934 წლებში მოძრაობის ხელმძღვანელი გადამდგარი გენერალ-მაიორი ანდრეს ლარკა იყო,მისი მოადგილე და ნამდვილი ლიდერი - ახალგაზრდა ლეიტენანტი და იურისტი - არტურ სირკი. მათ ბევრი ლოზუნგი და მეთოდი გადმოიღეს მსგავსი გერმანული და ფინური მოძრაობებიდან. [2]
კონსტიტუციური რეფორმა |
ეკონომიკური და შიდა პოლიტიკური კრიზისების ფონზე მოძრაობა გაიზარდა, გაძლიერდა და შეძლო გავლენა მოეხდინა ესტონეთის მოსახლეობაზე ისე, რომ 1932 წლის აგვისტოსა და 1933 წლის ივნისში უმრავლესობამ მთავრობის მიერ შემოთავაზებული ახალი კონსტიტუციის პროექტი უარყო.ამ პროექტების ნაცვლად ვაპსებმა წამოაყენეს საკუთარი რადიკალური და ავტორიტარული პროექტი, რომელიც 1933 წლის ოქტომბერში ჩატარებულ რეფერენდუმში გამარჯვებით მიიღეს. რეფერენდუმში გამარჯვების შემდეგ მოძრაობას პარლამენტში უმრავლესობით მოსვლის იმედი ჰქონდა.
1934 წლის შემოდგომის არჩევნებზე კანდიდატები იყვნენ: ანდრეს ლარკა, იოჰან ლაიდონერი, კონსტანტინ პიატსი და აუგუსტ რეი. მოძრაობამ დიდ ქალაქებში სრული უმრავლესობით გაიმარჯვა.პიატსს ეშინოდა სამოქალაქო ომის და ლაიდონერს(რომელიც ესტონური არმიის გენერალი იყო) შეუთანხმდა და 1934 წლის 12 მარტს საომარი მდგომარეობა გამოაცხადეს, მოხდა გადაატრიალება და ვაპსების მოძრაობის წევრები დააპატიმრეს.1936 წლის 6 მაისს მოძრაობის 150 წევრი სასამართლოს წინაშე წარდგა.143 წევრს გრძელვადიანი პატიმრობა მიესაჯა.სირკი 1934 წლის ნოემბერში ტალინის ციხიდან უცხოეთში გაიქცა და გაურკვეველი მიზეზით დაიღუპა ლუქსემბურგში. მოძრაობის წევრები 1938 წელს ამნისტიის შედეგად გაათავისუფლეს.[3][4]
სქოლიო |
↑ https://www.britannica.com/place/Baltic-states/Independence-and-the-20th-century#ref418687
↑ https://books.google.ge/books?id=9wHNrF7nFecC&dq=&redir_esc=y
↑ https://books.google.ge/books?id=9wHNrF7nFecC&dq=&redir_esc=y
↑ http://www.estonica.org/est/lugu.html/?menyy_id=639&kateg=8&alam=79&leht=9
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- პოლიტიკური პარტიები ანბანის მიხედვით
- ესტონეთის ისტორია
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.140","walltime":"0.187","ppvisitednodes":"value":1697,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":88053,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":74318,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":14,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":1611,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 125.715 1 -total"," 49.87% 62.690 3 თარგი:ნავდაფა"," 46.68% 58.687 1 თარგი:ესტონეთის_თემები"," 25.93% 32.595 1 თარგი:სქოლიო"," 17.92% 22.530 1 თარგი:ინფოდაფა_პოლიტიკური_პარტია"," 13.18% 16.574 2 თარგი:ნავდაფა_ქვეჯგუფი"," 11.12% 13.974 1 თარგი:Flag"," 8.63% 10.851 2 თარგი:ქვეყნის_მონაცემები_ესტონეთი"," 6.04% 7.598 1 თარგი:Flagicon"," 5.04% 6.335 1 თარგი:Tnavbar"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.003","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":535491,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1250","timestamp":"20190329023046","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":138,"wgHostname":"mw1267"););
