გალაქტიკების მორფოლოგიური კლასიფიკაცია სექციების სია კლასიფიკაციის ადრინდელი მცდელობები | ჰარვარდის კლასიფიკაცია | რესურსები ინტერნეტში | სქოლიო | სანავიგაციო მენიუGalaxies and the UniverseNear-Infrared Galaxy Morphology AtlasThe Spitzer Infrared Nearby Galaxies Survey (SINGS) Hubble Tuning-ForkSINGSGalaxyZoo.org
ასტროფიზიკა
გალაქტიკებისასტრონომიაშიედუინ ჰაბლმაჟერარ ანრი დე ვოკულიორმაალან რექს სენდეიჯმაუილიამ პარსონსისსპირალური ფორმის ნისლეულებისჩვენს გალაქტიკასედუინ ჰაბლმააიზეკ რობერტსმაელიპტიკური უსტრუქტუროწაგრძელებულიჰებერ დოუსტ კერტისმაბარულიჰარვარდის ობსერვატორიისდუიმიანირეფრაქტორიჰარლოუ შაპლმა
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eდამალვაu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="ka" dir="ltr"u003Eu003Cdiv class="layout plainlinks" align="center"u003Eდაუკავშირდით ქართულ ვიკიპედიას u003Ca href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia" rel="nofollow"u003Eu003Cimg alt="Facebook icon.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/14px-Facebook_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/21px-Facebook_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Facebook_icon.svg/28px-Facebook_icon.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /u003Eu003C/au003E u003Cbu003Eu003Ca rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/georgianwikipedia"u003EFacebooku003C/au003Eu003C/bu003E-ის ოფიციალურ გვერდზე!nu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid blue; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eu003Cimg alt="CEE Spring CEE.xcf" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/100px-CEE_Spring_CEE.xcf.png" decoding="async" width="100" height="65" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/150px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/CEE_Spring_CEE.xcf/200px-CEE_Spring_CEE.xcf.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="356" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019"u003Eვიკიგაზაფხული 2019u003C/au003E დაიწყო! ჩაერთეთ ვიკიმარათონში და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Eu003Cbr /u003E(კონკურსში მონაწილეობამდე გაეცანით მის u003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:Wikimedia_CEE_Spring_2019/%E1%83%AC%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვიკიპედია:Wikimedia CEE Spring 2019/წესები"u003Eu003Cbu003Eწესებსu003C/bu003Eu003C/au003E)nu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003Cpu003Eu003Cbr /u003Enu003C/pu003Enu003Ctable class="messagebox standard-talk" style="font-size:100%; text-align:center; border:3px solid red; background-color:white;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eu003Cimg alt="UG-GE Wikipedia contest CBP.png" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/200px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png" decoding="async" width="200" height="81" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/300px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png/400px-UG-GE_Wikipedia_contest_CBP.png 2x" data-file-width="1270" data-file-height="512" /u003Eu003C/au003Enu003C/tdu003Enu003Ctd width="100%"u003Eu003Cbigu003Eu003Cbigu003E u003Cbu003E1 აპრილიდან - 31 მაისის ჩათვლით ჩაერთეთ u003Cbr /u003Eu003Ca href="/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%90:%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%A7%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%98_2019" title="ვიკიპედია:საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსი 2019"u003Eსაბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა კონკურსშიu003C/au003E!u003Cbr /u003E შექმენით სტატიები და მოიგეთ პრიზებიu003C/bu003Eu003C/bigu003Eu003C/bigu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
გალაქტიკების მორფოლოგიური კლასიფიკაცია
Jump to navigation
Jump to search
გალაქტიკების მორფოლოგიური კლასიფიკაცია — ვიზუალური ნიშნებით გალაქტიკების ჯგუფებად დაყოფის სისტემა, რომელიც გამოიყენება ასტრონომიაში. არსებობს მორფოლოგიურ ტიპებად გალაქტიკების დაყოფის რამდენიმე სქემა. ყველაზე უფრო ცნობილი წარმოადგინა ედუინ ჰაბლმა, ხოლო შემდეგ იგი განავითარეს ჟერარ ანრი დე ვოკულიორმა და ალან რექს სენდეიჯმა.
სექციების სია
1 კლასიფიკაციის ადრინდელი მცდელობები
2 ჰარვარდის კლასიფიკაცია
3 რესურსები ინტერნეტში
4 სქოლიო
კლასიფიკაციის ადრინდელი მცდელობები |
გალაქტიკების კლასიფიცირების მცდელობები დაიწყო 1845-1850 წლებში უილიამ პარსონსის მიერ პირველი სპირალური ფორმის ნისლეულების აღმოჩენასთან ერთად. თანაც იმ დროს ბატონობდა თეორია, რომლის თანახმადაც ყველა ნისლეული მიეკუთვნებოდა ჩვენს გალაქტიკას. ის, რომ მთელ რიგ ნისლეულებს აქვთ არაგალაქტიკური ბუნება, 1924 წელს დაამტკიცა მხოლოდ ედუინ ჰაბლმა. ასე რომ, გალაქტიკებს ისევე უკეთებდნენ კლასიფიცირებას, როგორც გალაქტიკურ ნისლეულებს.
ადრეულ ფოტოგრაფიულ განხილვებში დომინირებდა სპირალური ნისლეულები, რამაც მეცნიერებს საშუალება მისცა ისინი გამოეყოთ ცალკეულ კლასად. 1888 წელს აიზეკ რობერტსმა განახორციელა ცის სიღრმისეული შესწავლა, რის შედეგადაც აღმოჩენილი იქნა ელიპტიკური უსტრუქტურო და საკმაოდ წაგრძელებული ნისლეულების დიდი რაოდენობა. 1918 წელს ჰებერ დოუსტ კერტისმა ცალკე F ჯგუფად გამოყო ბარული და რგოლისებური სტრუქტურის სპირალები.
ჰარვარდის კლასიფიკაცია |
ადრე გამოყენებული კლასიფიკაციები სტატისტიკური გამოკვლევებისათვის ნაკლებად გამოყენებადი იყო. ძირითადად ეს დაკავშირებული იყო სუსტი გალაქტიკების გამოსახულების დეტალების გამოკვლევის სიძნელეებთან. ამას გარდა, ჰარვარდის ობსერვატორიის ძირითადი მუშა ინსტრუმენტი იყო 24-დუიმიანი (≈61 სმ) რეფრაქტორი, რომლითაც რთული იყო გალაქტიკების კარგად დეტალიზირებული გამოსახულების მიღება. ამ პრობლემის გადასაწყვეტად ჰარლოუ შაპლმა 1927 წელს მეცნიერებს შესთავაზა ახალი კლასიფიკაცია, რომელშიც მან სცადა გაეთვალისწინებინა სუსტი გალაქტიკების კლასიფიკაციასთან დაკავშირებული არსებული სიძნელეები[1].
ჰარვარდის კლასიფიკაციით ყველა გალაქტიკა დაყოფილი იქნა 5 კლასად:
- კლასი A — გალაქტიკები 12-ზეm უფრო კაშკაშა
- კლასი B — გალაქტიკები 12-დანm 14-მდეm
- კლასი С — გალაქტიკები 14-დანm 16-მდეm
- კლასი D — გალაქტიკები 16-დანm 18-მდეm
- კლასი E — გალაქტიკები 18-დანm 20-მდეm
უფრო მკრთალი გალაქტიკები ჰარვარდის ობსერვატორიის დაკვირვებისთვის მიუწვდომელი იყო, მაგრამ აუცილებლობისათვის სისტემას შეეძლო კიდევ უფრო გაფართოვება.
გალაქტიკის თითოეული კლასის შიგნით აღწერილია ორი პარამეტრი: კონცენტრაცია და ელიპტიკურობა. სულ შემოღებული იქნა ელიპტიკურობის 10 გრადაცია, რომელიც შეესაბამებოდა ფორმულას 10badisplaystyle 10frac ba, სადაც a და b — ელიფსის დიდი და პატარა ნახევარღერძებია, რომელშიც აღიწერება გალაქტიკის ფორმა. მიღებული მნიშვნელობა დამრგვალებულია მთელ რიცხვამდე. შესაბამისად, «მრგვალი» გალაქტიკა იღებდა ელიპტიკურობის ინდექს 10-ს, ხოლო წაგრძელებული — 1-ს. კონცენტრაციისათვის შემოღებული იქნა 6 გრადაცია, რომლებიც გამოსახული იყო ლათინური ასოებით a, b, c, d, e, f კონცენტრაციის ხარისხის ცენტრისკენ ზრდის მიხედვით. თუ შესაძლებელი იყო, მაშინ კონცენტრაციის ხარისხი იზომებოდა ფოტომეტრიულად, წინააღმდეგ შემთხვევაში — «თვალით».
თუ გალაქტიკებში ჩანდა სპირალური სტრუქტურა, მაშინ ასეთი გალაქტიკების კლასიფიკაციას ემატებოდა ინდექსი s. ფორმის ან კონცენტრაციის არარეგულარობა აღინიშნებოდა ინდექსით i.
შესაბამისად, გალაქტიკა Df2 — მკრთალი გალაქტიკა 16-18m დიაპაზონში, საკმაოდ კონცენტრირებულია ცენტრისკენ და საკმაოდ წაგრძელებულია, sAb9 — თითქმის მრგვალია, კაშკაშა სპირალური გალაქტიკა თანაბარი ზედაპირული სიკაშკაშით.
ობიექტების რიცხვი, რომლებიც ვერ მოხვდნენ ამ კლასიფიკაციაში მისი შექმნის მომენტში, მცირე იყო. მათთვის გამოიყო ცალკე აღწერის შესაძლებლობა.
ამ სისტემას გარკვეული დროის განმავლობაში აქტიურად იყენებდნენ ჰარვარდის ობსერვატორიაში, მაგრამ ის განდევნა ჰაბლის უფრო მოსახერხებელმა კლასიფიკაციამ.
რესურსები ინტერნეტში |
Galaxies and the Universe - an introduction to galaxy classification
Near-Infrared Galaxy Morphology Atlas, T.H. Jarrett
The Spitzer Infrared Nearby Galaxies Survey (SINGS) Hubble Tuning-Fork, SINGS Spitzer Space Telescope Legacy Science Project- Go to GalaxyZoo.org to try your hand at classifying galaxies as part of an Oxford University open community project
სქოლიო |
↑ Harlow Shapley On the Classification of Extra-galactic Nebulae(ინგლისური) // Harvard College Observatory Bulletin. — 1927. — В. Harvard College Observatory Bulletin. — № 849.
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.log.warn("Gadget "ReferenceTooltips" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See u003Chttps://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98:Gadgetsu003E."););
კატეგორია:
- ასტროფიზიკა
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.068","walltime":"0.119","ppvisitednodes":"value":272,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":3226,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":737,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":7,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":643,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 62.282 1 -total"," 81.11% 50.517 1 თარგი:სქოლიო"," 23.60% 14.700 1 თარგი:სტატია"," 18.72% 11.658 1 თარგი:Commons_category"," 12.91% 8.041 1 თარგი:Ref-en"," 7.06% 4.396 1 თარგი:Main_other"," 5.15% 3.210 1 თარგი:ენისხატულა"," 4.82% 3.004 1 თარგი:Commons"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.004","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":535975,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1328","timestamp":"20190417201401","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":94,"wgHostname":"mw1269"););
